प्रदेश १ मा गत वर्ष ७ हजार घर–भवनको नक्सा पास, सुनसरीमा सबैभन्दा धेरै

घर तथा भवनको स्थाई नक्सा पास झापामा २३.६ प्रतिशतले बढ्दा ताप्लेजुङमा ८२.४ प्रतिशतले घट्यो ।

काठमाडौं । गत आर्थिक वर्षमा प्रदेश नम्बर १ मा ६ हजार ८६२ घर तथा भवनको स्थाई नक्सा पास भएको छ । यो संख्या अघिल्लो आव ०७७/७८ को तुलनामा १.५ प्रतिशतले वृद्धि हो ।  

जिल्लागत आधारमा झापा जिल्लामा घरको नक्सापास सबैभन्दा धेरै २३.६ प्रतिशतले बढेको छ भने ताप्लेजुङमा सबैभन्दा बढी ८२.४ प्रतिशतले घटेको छ । नक्सा पासको संख्या हेर्दा सबैभन्दा धेरै सुनसरीमा २१ सय ९० र ताप्लेजुङमा सबैभन्दा कम ६ वटा घर–भवनको नक्सा पास भएको छ । 

नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको प्रदेश १ को आर्थिक गतिविधि अध्ययन प्रतिवेदनले ०७७/७८ को तुलनामा ०७८/७९ मा घर–भवनको नक्सापास वृद्धिदर घटेको देखाएको छ । गत वर्ष १.५ प्रतिशतले नक्सापास बढेको छ, जबकी अघिल्लो वर्ष ३.३ प्रतिशतले नक्सा पास बढेको थियो ।

निर्माण सामाग्रीको मूल्य वृद्धि, तरलता अभाव र चर्को ब्याजदरका कारण प्रदेश नम्बर १ मा घर तथा भवनको नक्सापास संख्या घटेको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।

कुन जिल्लामा कति नक्सा पास ?

गत वर्ष ताप्लेजुङ, सोलुखुम्बु, भोजपुर, धनकुटा, तेह्रथुम, इलाम र मोरङमा घर–भवनको नक्सा पास घटेको छ । ताप्लेजुङमा ६ (–८२.४ प्रतिशत), सोलुखुम्बुमा २३ (–६१.७ प्रतिशत), भोजपुर १८ (–४७.१ प्रतिशत), धनकुटा ६४ (–४५.३ प्रतिशत), तेह्रथुम ८ (–२७.३ प्रतिशत), इलाम ७० (–७५.८ प्रतिशत) र मोरङमा १७ सय ९५(–३.८ प्रतिशत) नक्सा पास भएका छन् ।

यस्तै, संखुवासभा, ओखलढुंगा, खोटाङ, पाँचथर, झापा, सुनसरी र उदयपुरमा नक्सा पास बढेको रिपोर्टमा उल्लेख छ । संखुवासभामा ७४, ओखलढुंगामा ३५, खोटाङमा ३१, पाँचथरमा १२, झापामा २१ सय ४७, सुनसरीमा २१ सय ९० र उदयपुरमा ४८९ नक्सा पास भएका छन् ।

घरजग्गा रजिष्ट्रेसन १२.७ प्रतिशतले वृद्धि 

आव ०७७/७८ को तुलनामा आव ०७८/७९ मा घरजग्गा रजिष्ट्रेशन संख्या १२.७ प्रतिशतले बढेको छ । तर, घरजग्गा रजिष्ट्रेसन वापतको राजश्‍व भने ३७.४ प्रतिशतले घटेर ३ अर्ब ७६ करोड संकलन भएको छ ।

जबकी, अघिल्लो वर्ष ०७७/७८ को सोही अवधिमा घरजग्गा रजिष्ट्रेसन संख्या ३६.४ प्रतिशत र रजिष्ट्रेसन वापतको राजश्‍व ६८.८ प्रतिशतले बढेको थियो ।

समीक्षा वषृमा सरकारले भू–उपयोग नियमावली–२०७९ जारी गरी जग्गाको वर्गीकरण गरेर मात्र कित्ताकाट गर्नुपर्ने व्यवस्था लागू गरेपछि घरजग्गा किनबेच घटेको अध्ययनले देखाएको छ । 

यस्तै, बैंकिङ क्षेत्रमा देखिएको तरलताको समस्याले आर्थिक गतिविधिमा प्रभाव पार्दा समग्र मागमा कमी आई घरजग्गा कारोवारमा प्रभाव पर्नाले थैली राजश्‍व रकम समेत घटेको छ ।

तर, बैंक तथा वित्तीय संस्था र सहकारीहरुको दृष्टिबन्धक र ससीम कित्ताको कारोवार नियमित रुपमा भैरहेकाले रजिष्ट्रेशन संख्यामा वृद्धि भएको देखिएको छ ।

गत वर्ष प्रदेश १ मा कुल एक लाख ३१ हजार ९१५ घरजग्गाको रजिष्ट्रेसन पास भएको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । सो वर्ष ताप्लेजुङ, पाँचथर र इलाममा मात्र घरजग्गा किनबेच घटेको छ भने अरु जिल्लामा बढेको देखिन्छ ।

ताप्लेजुङमा ९५४, संखुवासभावमा दुई हजार ७८, सोलुखुम्बुमा ८८२, ओखलढुंगामा १४ सय ८०, खोटाङमा १३ सय ३६, भोजपुरमा १४ सय ३२, धनकुटामा २ हजार ७७, तेह्रथुममा ६६७, पाँचथरमा १२ सय ८३, इलाममा २८ सय ५६, झापामा ३३ हजार ९२९, मोरङमा ४३ हजार ६११, सुनसरीमा ३२ हजार ९५५ र उदपुरमा ६ हजार ७३५ घरजग्गाको रजिष्ट्रेसन पास भएको छ ।