नाफा कमाउने कि घर बसाउने ? यसरी छान्नुहोस् उपयुक्त घरजग्गा !

घरजग्गा खरिद गर्दा सबैभन्दा पहिलो प्रश्न हो– तपाईं कुन उद्देश्यले किन्दै हुनुहुन्छ ?

मुख्यतः दुई उद्देश्यले घरजग्गा खरिद गरिन्छ । पहिलो, लगानी गर्ने र दोस्रोमा उपभोग गर्ने । सम्पत्ती खरिदका लागि ठीक छ कि छैन भन्ने थाहा पाउन यी दुई उद्देश्यका फरक–फरक मापदण्ड छन् । एउटै सम्पत्ती उपभोगका लागि अनुपयुक्त भएपनि लगानीको प्रतिफलका हिसाबले उपयुक्त हुन सक्छ । कतिपय प्रोपर्टी भने लगानीको प्रतिफलका हिसाबले अनुपयुक्त भए पनि भोगचलनका हिसाबले उपयुक्त हुन सक्छ । 

घरजग्गामा लगानी गर्नुपूर्व कुनै पनि किसिमको भ्रम र दोधारमा हुनु ठीक होइन । सबैभन्दा पहिले लगानी र उपभोगको अन्तरलाई राम्रोसँग बुझ्नु जरुरी छ । उदाहरणको लागि बसोबास गर्ने प्रयोजनले सम्पत्ती किन्दा स्थान र परिवेशले ठूलो महत्व राख्छ भने लगानीको सन्दर्भमा प्रोपर्टीको बजारभाउ वृद्धिदर पहिलो शर्त हुन्छ । 

यी महत्वपूर्ण दुई पक्षलाई नजिकबाट नियाल्न जरुरी छ ।

कस्तो स्थान रोज्ने ?

उपभोगका लागिः यदि चाँडै बसाइँ सर्ने योजनाका साथ घर किन्दै हुनुहुन्छ भने सम्पत्तीको लोकेसन सहज हुनु जरुरी हुन्छ । निश्चित गर्नुहोस् कि त्यो स्थान सहज क्षेत्रमा अवस्थित छ र तपाईंका सम्पूर्ण आवश्यकता त्यहाँ पूरा हुनेछन् ।

त्यस स्थानमा विद्यालय, अस्पताल र सपिङ मलको पहुँच सहज हुनुपर्छ र शहरका अन्य भागसँग सजिलै जोडिने सडक सञ्जाल हुनुपर्छ । त्यस्तै, त्यहाँका छरछिमेकबारे पनि बुझ्नु जरुरी रहन्छ । तपाईंको जीवनशैली त्यहाँको परिवेशसँग मिल्छ या मिल्दैन, त्यो पनि महत्वपूर्ण पक्ष हो ।

यदि तपाईंले कम विकसित वा केही वर्षपछि विकसित हुने क्षेत्र हेर्नुभएको छ र तत्काल त्यहाँ बसाइँ सर्ने योजना छैन भने पनि त्यस क्षेत्रको विकासका लागि नगरपालिका वा सरकारी निकायले तयार पारेका पूर्वाधार योजना कस्ता छन् ? त्यस क्षेत्र वरपर व्यवस्थित आवास योजना सुरु हुँदैछन् कि छैनन् भन्ने कुराको ख्याल गर्नुपर्छ । 

यसले तपाईंलाई त्यो क्षेत्र कति चाँडो विकसित हुन्छ भन्ने अनुमान गर्न सजिलो हुन्छ । 

लगानीका लागिः यदि प्रोपर्टीमा लगानी गरेर नाफा कमाउन चाहनुहुन्छ भने विकसित ठाउँ नभई विकासोन्मुख र दुईचार वर्षमा पूर्वाधार बन्ने शहरउन्मुख क्षेत्र छनोट गर्नुहोस् । 

उदीयमान क्षेत्र जो ठूला शहर र नगरपालिकाको किनारा वा छेउछाउमा अवस्थित छन्, तिनले लगानीको उच्चप्रतिफल दिने गर्छन् । त्यस्ता विकासोन्मुख स्थानमा तत्कालका लागि सबै सामाजिक र भौतिक सुविधान हुन सक्छन् । कम लगानी गरिएको त्यस सम्पत्तीले निकट भविष्यमा उच्चप्रतिफल दिन सक्छ ।

कुन ठाउँमा कुन किसिमको सम्पत्तिको माग ज्यादा छ, त्यही अनुसार लगानी गर्नुपर्छ । घरजग्गामा लगानी गर्नुपूर्व कुनै पनि किसिमको भ्रम र दोधार हुनु ठीक होइन । 

तपाईंले कति समयभित्र सम्पत्ती बेच्ने योजना बनाउनु भएको छ, त्यहीअनुसार स्थान छनोट गर्नुपर्छ । यदि लामो समयसम्म लगानी थेग्ने योजना र सामथ्र्य छ भने अलिक कम विकसित वा शहरभन्दा बाहिरी क्षेत्रमा लगानी गर्नु उपयुक्त हुन्छ । यदि एक÷दुई वर्षमै लगानी उठाउने सोँचले सम्पत्ती किन्दै हुनुहुन्छ भने अर्ध विकसित वा दुई÷तीन वर्षपछि बसोबासका लागि योग्य स्थान हेर्नुपर्छ ।

तीनदेखि पाँच वर्षसम्मको समयावधि छ भने त्यस्तो ठाउँमा लगानी गर्नुहोस्, जहाँ विकासका कार्य क्रमशः बढ्दै गइरहेका छन् । साथै, सम्पत्तीको मूल्य पनि बढिरहेको छ तर चरम बिन्दुमा भने पुगिसकेको छैन । 

निर्माण अवस्थाका आधारमा

उपभोगका लागिः खरिद गर्न लागिएको सम्पत्तिको निर्माण चरण वा अवस्था एकदमै महत्वपूर्ण कुरा हो । जसले तपाईंको मासिक खर्चको भारलाई निर्धारण गर्छ । यदि तपाईं भाडाको घरमा बस्दै हुनुहुन्छ भने निर्माण सम्पन्न भइसकेको वा अन्तिम चरणमा पुगेको घरमा लगानी गर्नुहोस्, जहाँ सोभैm सर्न सकियोस् ।

हाउजिङका घर वा अपार्टमेन्ट किन्दा तुरुन्तै सर्न मिल्ने (रेडी टू मुभ) वा भर्खरै बुकिङ खुला भएकामध्ये कुन प्रोपर्टीमा लगानी गर्ने भन्ने कुरामा तुलनात्मक विश्लेषण गर्नुहोस् । यदि घरकर्जा लिँदै हुनुहुन्छ भने तत्कालै सर्न मिल्ने घर वा फ्ल्याट खरिद गर्नु राम्रो हुन्छ । अन्यथा ऋण र बस्दै आएको घरको भाडा गरी दुईथरी आर्थिक बोझ उठाउनुपर्ने हुन्छ ।

यद्यपि, निर्माण सम्पन्न भइसकेको घरको मूल्य निर्माणाधीन घरको तुलनामा ज्यादै उच्च राखिएको हुन्छ । प्रयोगकर्ताका हिसाबले त्यसका फाइदा र बेफाइदालाई केलाएर निर्णय लिनु उचित हुन्छ । 

लगानीका लागिः यदि लगानी गरी प्रतिफल लिने योजनामा हुनुहुन्छ भने निर्माण कार्य सुरु नभएको वा सुरुवाती चरणमा रहेको घर वा फ्ल्याटमा लगानी गर्नु उपयुक्त हुन्छ । 

बुकिङकै चरणमा रहेको वा निर्माणाधीन सम्पत्तिमा लगानी गर्दा तुलनात्मक रूपमा बढी प्रतिफल पाउन सकिन्छ । तर, त्यसका लागि तपाईंले निर्माण अवधिभर कुर्नुपर्ने हुन्छ । नेपालमा हाउजिङ परियोजना निर्माण सम्पन्न हुन औसतमा १८ महिनासम्म लाग्ने गर्छ ।

पूर्वाधार

उपभोगका लागिः तत्कालै उपभोग गर्ने प्रोपर्टी खरिद गर्दा त्यो ठाउँमा भएका विकास पूर्वाधारमा ध्यान दिनुपर्छ । राम्रो सडक सञ्जाल, विद्यालय र क्याम्पस, अस्पताल, व्यापारिक क्षेत्र, मनोरञ्जनका क्षेत्र, बसपार्क र विमानस्थलसम्मको पहुँच सहज हुँदा बसाई सजिलो हुन्छ । 

लगानीका लागिः लगानीको प्रतिफलका हिसाबले कम विकसित र पूर्वाधार विकास प्रारम्भिक चरणमा भएका ठाउँ उपयुक्त हुन्छन् । किनकी, ती ठाउँमा केही वर्षमै पूर्वाधार विकास हुने र तपाईंको सम्पत्तिको भाउ ह्वात्तै बढ्ने सम्भावना रहन्छ । 

यसो भनिरहँदा एउटा कुराको भने ख्याल गर्नुपर्छ, ती स्थानका नगरपालिका वा स्थानीय सरकारले त्यो क्षेत्रको बाटो, ढल, भौतिक पूर्वाधार आदिमा लगानी गर्ने योजना बनाएका छन् कि छैनन् । त्यो क्षेत्रमा ठूला विद्यालय, अस्पताल वा आममानिसको चाप हुने पूर्वाधार बन्ने सम्भावना छ कि छैन भन्ने यकिन गर्नु जरुरी हुन्छ । 

सम्पत्तिको किसिम

उपभोगका लागिः जग्गा किन्ने कि घर ? आवास विकासकर्ताले निर्माण गरेका हाउजिङका बंग्लो किन्ने कि अपार्टपेन्ट ? तपाईंसँग अनेक छनोट छन् । कस्तो सम्पत्तिले परिवारको आवश्यकतालाई सम्बोधन गर्छ भन्ने पनि हेर्नुपर्छ । त्यसै आधारमा सम्पत्ती खरिद गर्ने निर्णय लिनुपर्छ । परिवारको सदस्य संख्या, उनीहरूको आवश्यकता, आम्दानीलगायत हेरेर कस्तो प्रोपर्टी किन्ने भनेर योजना बनाउनुपर्छ । 

लगानीका लागिः आफुले लगानी गरेको सम्पत्तीको उचित प्रतिफल चाहनुहुन्छ भने बजारमा माग भएको स्वरूप र प्रकारको सम्पत्ति किन्नुहोस् । त्यसका लागि तपाईंले घरजग्गा परामर्शदातासँग छलफल गर्न सक्नुहुन्छ । रियल स्टेट व्यवसायी र उनीहरूका फोरमलाई पछ्याउने र बजारको माग बुझ्नुपर्छ ।

शहरपिच्छे फरक–फरक किसिमका सम्पत्तिको माग हुन्छ । ठूला शहरमा दुई वा तीन बेडरुम हलको अपार्टमेन्ट खोज्नेहरू बढी भेटिन्छन् । त्यस्तै, साना शहरमा धेरैले व्यक्तिगत घर बढी मन पराउँछन् । विकासोन्मुख क्षेत्रमा टुक्रा जग्गाको माग ज्यादा हुन सक्छ, जहाँ प्रयोगकर्ता आफैँले घर बनाउन खोज्छन् । 

कुन ठाउँमा कुन किसिमको सम्पत्तिको माग ज्यादा छ, त्यही अनुसार प्रोपर्टीमा लगानी गर्नु उपयुक्त हुन्छ ।