घरमा बलियो ढलान कसरी गर्ने ? यी ७ सुझावहरु मनन गर्नुहोस्

काठमाडौं । के तपाईं घर बनाउँदै हुनुहुन्छ ? जीवनभर मिहेनत गरेर आर्जन गरेको कमाइले बनाउने घर पक्कै पनि बलियो र सुन्दर होस् भन्ने चाहनुभएको होला । 

घर बलियो र सुन्दर बन्न जग निर्माणदेखि फिनिसिङसम्म उत्तिकै ध्यान दिनुपर्छ । निर्माण सामाग्री गुणस्तरीय भएर मात्र हुँदैन, निर्माण कार्य पनि उत्तिकै अब्बल हुनुपर्छ ।

आधुनिक घरमा कंक्रिट ढलान गरिएको हुन्छ । कंक्रिट ढलान बलियो नभए घर बलियो हुँदैन । 

हामीले शहरी विकास तथा भवन निर्माण विभागले कंक्रिट ढलान गर्दा अपनाउनुपर्ने सातवटा महत्वपूर्ण पक्षबारे जानकारी गराउँदै छौं ।

१) कंक्रिट ढलान मिश्रण कार्य
क) ढलान कार्यको लागि कंक्रिट तयार गर्दा सिमेन्ट, बालुवा, गिट्टी, र पानीलाई तोकिएको अनुपातमा कंक्रिट मिक्स्चर मेसिनमा न्यूनतम दुई मिनेटसम्म मिश्रण गर्नुपर्छ ।

ख) राम्रोसँग मिश्रण नगर्दा कंक्रिटको क्षमता कमजोर हुन गई भूकम्पका बेला भवन भत्किन वा क्षति हुनसक्छ ।

ग) कंक्रिट मसला तयार गर्दा कंक्रिट ग्रेड अनुसार तालिका १ मा देखाइए अनुसार सिमेन्ट, बालुवा र गिट्टीको अनुपात मिलाउनुपर्छ  ।

घ) कंक्रिट मिक्स्चर मेसिन प्रयोग गर्न नसकिने ठाउँमा हातले कंक्रिटको मिश्रण तयार गर्न सकिन्छ । यसरी कंक्रिटको मिश्रण तयार गर्दा १० प्रतिशतभन्दा बढि सिमेन्ट प्रयोग गर्नुपर्छ ।

२) पानी र सिमेन्टको अनुपात
क) कंक्रिट मिश्रणमा प्रयोग गरिने पानी र सिमेन्टको अनुपात कंक्रिटको क्षमताका लागि सबैभन्दा महत्वपूर्ण हुन्छ ।

ख) मसला बनाउँदा पानीको मात्रा कम भएमा नमोलिने समस्या हुन्छ, बढी भएमा मोल्न र खन्याउन सजिलो भएता पनि क्षमता कमजोर हुन्छ । त्यसैले पानीको मात्रा प्राविधिकबाट तोकिएअनुसार भए/नभएको विषयमा ध्यान दिनुपर्दछ ।

ग) सामान्य कंक्रिट मिश्रण तयार गर्दा राख्नुपर्ने पानीको मात्रा तालिका १ मा उल्लेख गरिएको छ।

३) कंक्रिट ढलान, मसला राख्ने र खाँद्ने कार्य
क) ढलान कार्यको लागि जग, भित्ता, पिलर, बिम, स्ल्याब इत्यादिको फर्मामा कंक्रिट खनाउँदा १.५ मिटर (करिब ५ फिट) भन्दा माथिबाट खन्याउनु हुँदैन। यदि यसो गरेमा कंक्रिटबाट गिट्टी अलग भई कंक्रिटको भारवहन क्षमतामा कमी आउँछ ।

ख) ३० मिनेट भन्दा बढीको फरकमा कंक्रिट ढलान कार्य गर्नुपर्ने भएमा निर्माण जोर्नी राखेर मात्रै गर्नुपर्छ ।

ग) पुरानो कंक्रिट ढलान कार्यमा नया ढलान गर्नुपरेमा सिमेन्टको घोला राखेर मात्रै गर्नुपर्छ ।

घ) कंक्रिट खन्याउने वा राख्ने र खाँद्ने कार्य सुपरिवेक्षण परामर्शदाताको प्रत्यक्ष निगरानीमा गर्नुपर्छ ।

ङ) कंक्रिट राखिसकेपछि ढलान गरिएको पूरै खण्डमा खाँद्ने कार्य गर्नुपर्दछ। फर्माको सबै कुनामा र फलामे डण्डीको वरिपरि मसला राम्मरी बस्ने गरी खाँद्नुपर्छ ।

च) खाँद्नका लागि भाइब्रेटर प्रयोग गर्नुपर्छ । बिम, पिलर र जगमा निडल भाइब्रेटर र कम मोटाइ भएका स्ल्याबमा सर्फेस भाइब्रेटर प्रयोग गर्नु उपयुक्त हुन्छ ।

छ) भाइब्रेसन बढी भएमा मसलाबाट गिट्टी छुट्टिन सक्छ । त्यसैले आवश्यकतानुसार भाइब्रेसन गर्नुपर्छ ।

४) क्यूरिङ गर्ने कार्य
क) कंक्रिट ढलानपछि बाहिरी सतह भिजाइ राख्ने वा चिस्यान कायम राखिराख्ने कार्यलाई क्यूरिङ भनिन्छ । कम्तीमा १४ दिनसम्म कंक्रिटलाई क्यूरिङ गर्नुपर्छ ।

ख) ढलान गरिसकेपछि मसला बिस्तारै कडा हुदै जान्छ र मसला कडा हुन थालेपछि क्यूरिङ गर्नुपर्दछ । प्रायः ढलान गरेको २४ घन्टापछि क्यूरिङ गर्नुपर्छ ।

ग) समयमै बाहिरी सतहमा चिस्यान कायम नगरिएमा कंक्रिट ढलानको सतहमा चिरा पर्ने र गुणस्तरमा ह्रास आउन सक्छ ।

घ) कंक्रिट गरिएको भागको बाहिरी सतहलाई सुख्खा हुन नदिन जुटको बोराले छोप्नुपर्छ । हावाले नसुक्ने गरी चिस्यान कायम राख्न पटक–पटक पानी हाल्नुपर्छ ।

ङ) छत तथा भूइँमा पानी जमाएर र पिलर तथा सियर वालमा जुटको बोरा प्रयोग गरी चिस्यान कायम गर्नुपर्छ ।

५) कंक्रिट गरिएको सतह मर्मत गर्ने कार्य
क) फर्मा निकालिसकेपछि ढलान गरिएको सतहमा कुनै खराबी भए/नभएको सुपरिवेक्षण परामर्शदाताबाट निरीक्षण गराउनुपर्छ ।

ख) फर्मा निकालेपछि निरीक्षण गर्दा कंक्रिट सतहमा खाल्टो, हनिकम वा कुनाहरू चोइटिएको देखिएमा सिमेन्ट र बालुवाको मसला तयार गरी मर्मत गर्नुपर्छ ।

ग) निरीक्षणका क्रममा कंक्रिट सतह वा जोर्नीमा निकै ठूलो खाली भाग, प्वाल वा फलामे डण्डी समेत देखिएको छ भने विशेष मर्मत कार्य गर्नुपर्छ । यसका लागि सुपरिवेक्षण परामर्शदाताको प्राविधिक परामर्शमा इंजेक्शन ग्राउटिंग वा शटक्रेटिंगजस्ता उपाय अपनाउनुपर्छ ।

६) कंक्रिटको भारवहन क्षमता
क) कंक्रिटको भारवहन क्षमता भन्नाले कुनै चिरा देखा पर्नु अघि कंक्रिटले थिचाइ वा संकुचन थेग्न सक्ने अधिकतम भारवहन क्षमता भनी बुझ्न सकिन्छ ।

ख) भारवहन क्षमताले कुनै निश्चित सामग्री वा संरचनात्मक तत्वका भारहरू थेग्न सक्ने क्षमतालाई बुझाउँछ ।

ग) ढलान कार्यमा प्रयोग हुने कंक्रिटको भारवहन क्षमता कंक्रिट तयार गर्न प्रयोग गरिएको सिमेन्ट, बालुवा, गिट्टी र पानीको अनुपात, गुणस्तर, खँदिलोपना, क्यूरिडको अवधि इत्यादिमा भर पर्छ ।

घ) सुरक्षित भवन निर्माणका लागि नेपाल राष्ट्रिय भवन संहिता पालना प्रवद्र्धन, परियोजनाले संशोधन गरेको नयाँ भवन निर्माण कार्यविधि अनुसार भवनमा प्रयोग हुने कंक्रिटको क्षमता अनिवार्य परीक्षण गरिनुपर्छ । परीक्षणका लागि चाहिने कंक्रिटको नमुना १५ सिएएम इन्टु १५ सिएम इन्टु १५ सिएमको क्युबमा ढलान गर्ने दिन तयार गर्नुपर्छ । परीक्षण नमुना तयार गददिखि परीक्षण गर्ने समयसम्म क्षमता परीक्षण मापदण्ड अनुसार तयार गरी सुरक्षित राख्नुपर्छ ।

७) फर्मा खोल्ने कार्य
क) कंक्रिट जमिसकेपछि वा सेट भइसकेपछि कंक्रिट संरचनामा धक्का लाग्ने वा अन्य किसिमको क्षति नपुग्ने गरी सावधानीपूर्वक फर्मा खोल्नुपर्छ ।

ख) फर्मा खोल्दा पहिला कुन खण्डको फर्मा खोल्ने भन्ने कुरामा विचार गर्नुपर्छ ।