सात महिनामा दुई लाख घरजग्गा रोक्का हुँदा एक लाख ३३ हजार फुकुवा

- बैंकको ऋण प्रवाह र किस्ता उठ्तीमा संकुचन आएपछि गत वर्षको तुलनामा यस वर्ष मालपोत कार्यालयमा घरजग्गा रोक्का-फुकुवामा कमी

काठमाडौं । लगानीयोग्य रकम (तरलता) अभाव र ब्याजदर चर्किंदा बैंकबाट कर्जा लिने ऋणीहरु घटेका छन् । देशको समग्र अर्थतन्त्रमै मन्दी छाएर व्यापार व्यवसायदेखि ऋणीको व्यवहार बिग्रिएपछि बैंकको ऋण असुलीमा समेत असर परेको भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेखको तथ्यांकले देखाउँछ । 

चालु आर्थिक वर्षको पहिलो सात महिना (साउन–माघ)मा देशभरी एक लाख ९७ हजार ६७ घरजग्गा मालपोत कार्यालयमा धितो बन्धक (दृष्टिबन्धक) राखेर बैंकबाट ऋण लिएको देखिन्छ । गत वर्षको यसै अवधिमा बैंकले ३ लाख १७ हजार ३१८ घरजग्गा धितो राखेर ऋण प्रवाह गरेका थिए ।

सात महिनाको अवधिमा एक लाख ३३ हजार २७७ ऋणीले बैंकको कर्जा चुक्ता गरी घरजग्गा फुकुवा गर्न सकेका छन् । जबकी, गत वर्षको यसै अवधिमा बैंकको ऋण चुक्ता गरी एक लाख ९० हजार ९२८ घरजग्गा फुकुवा भएका थिए ।

यसको मतलव, यस वर्ष बैंकको नियमित किस्ता बुझाएर कर्जा चुक्ता गरी आफ्नो धितो फुकुवा गर्ने घटेका छन् । पछिल्लो समय पत्रपत्रिकामा आइरहेका धितो लिलामका सूचनाहरुले पनि खराब ऋणी (ऋण तिर्न नसक्ने) बढेको देखाउँछ । अहिले पत्रपत्रिका बैंकको धितो लिलामका सूचनाले भरिने गरेका छन् ।

नेपालका बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले कर्जा प्रवाह गर्दा घरजग्गा धितो राख्ने चलन छ । बैंकबाट प्रवाह भएको कुल कर्जामध्ये दुई तिहाईभन्दा बढी कर्जाको धितो घरजग्गा नै राखिएको नेपाल राष्ट्र बैंकको तथ्यांक छ । ऋणीको नाममा रहेको घरजग्गा धितो राखेर कर्जा प्रवाह गर्दा बढी नै सुरक्षित महशुस गर्ने गरेका बैंकले कर्जा असुली गर्न नसकेमा सोही धितो लिलाम बिक्री गरी असुली गर्छन् । 

कर्जा प्रवाह गर्दा बैंकले सम्बन्धित व्यक्तिको नाममा रहेको घरजग्गा मालपोत कार्यालयमा गएर बैंकको नाममा बन्धक राख्‍ने गर्छन् । कर्जा चुक्ता भएपछि मालपोत कार्यालमै गएर ऋणीको घरजग्गा फुकुवा गरिदिन्छन् । धितो बन्धक (रोक्का) राखेको घरजग्गा फकुवा नहुञ्‍जेल बिक्री वितरण वा अन्य बैंकमा धितो राखेर ऋण लिन पाइँदैन ।

घरजग्गा खरिद गर्नमात्र होइन, शैक्षिक, व्यवसायिक वा जुनसुकनै शिर्षकमा कर्जा लिनसमेत बैंकमा स्थिर सम्पत्ती (घरजग्गा) धितो देखाउनुपर्छ । यसको अलवा शेयर, सुनचाँदी वा अन्य स्थिर सम्पत्ती राखेर पनि कर्जा लिन सकिन्छ । नेपालमा सम्बन्धित परियोजना वा शैक्षिक प्रमाणपत्र धितो राखेर कर्जा प्रवाह ज्यादै न्यून हुने गर्छ । 

पछिल्लो समय तरलता अभाव, बढ्दो ब्याजदर, महंगी, बैंकको ऋण प्रवाहमा गरिएको कडाईका कारण कर्जा प्रवाह खुम्चिदै गएको छ । यस्तै, मन्दीका कारण व्यापार व्यवसाय चौपट भएपछि कर्जा असुलीमा समेत भएको छ । हिजो ८–९ प्रतिशत ब्याजदर हुँदा लिएको कर्जाको ब्याजदर बढेर अहिले १५ प्रतिशत नाघ्दा मासिक किस्ता बढेर पनि ऋणीले समयमै किस्ता बुझाउन सकिरहेका छैनन् । 

कुन वर्ष, कुन महिना, कति घरजग्गा रोक्का वा फुकुवा भए ?

महिना	रोक्का (वर्ष २०७८)	रोक्का (वर्ष २०७९)	फुकुवा (वर्ष २०७८)	फुकुवा (वर्ष २०७९)
साउन	५०४११	२८०८८	३११२५	१९९१३
भदौ	६६५५८	३६२८९	३६८२३	१९९५६
असोज	५७६१८	२४२५२	२९८८०	१३३३९
कार्तिक	३६६२३	२०५६४	२३५७२	१५५४६
मंसिर	४१०७०	२५६०८	२७८५०	१८३७३
पुस	३४०५३	३१३१०	२३००२	२२३९०
माघ	३०९८५	३०९५६	१८६७६	२३७६०
कुल	३,१७,३१८	१९७०६७	१,९०,९२८	१३३२७७

स्रोत ः भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभाग